Większość projektów naszych beneficjentów skupia się na działaniach ochronnych, ale żeby móc efektywnie prowadzić takie działania, potrzebna jest znajomość stanu gatunków i siedlisk oraz diagnoza czynników, które na nie oddziałują. Rzetelna wiedza o ekosystemach to w ochronie przyrody absolutna podstawa. Dlatego w wielu projektach monitoringi przyrodnicze uzupełniają zadania ochrony czynnej, a w niektórych nawet dominują. Dobrym przykładem takiej praktyki jest projekt Drawieńskiego Parku Narodowego „Ochrona ekosystemów wodnych DPN”.

Lwią część projektu stanowiły właśnie monitoringi przyrodnicze przeprowadzone przez ekspertów – pracowników polskich uczelni, reprezentujących różne nauki przyrodnicze. Badania trwały w latach 2018-2021, a wyniki zostały zaprezentowane podczas konferencji kończącej projekt.

Poniżej, w dużym skrócie, prezentujemy wnioski i podsumowania z poszczególnych badań i obserwacji.


1. Monitoring ichtiofauny rzek oraz monitoring efektywności tarła ryb łososiowatych

Ten rodzaj monitoringu jest istotny dla parku, w którym płynie aż 81 km rzek: głównie Drawa i Płociczna oraz fragmenty przyujściowe dopływów Drawy –Słopica, Korytnica, Sucha, Moczel i Płocicznej – Runica oraz Cieszynka. Obserwacje przeprowadzono metodą elektropołowów na 39 stanowiskach. Wyniki monitoringu ichtiofauny z roku 2019 zostały porównane z wynikami z lat 1997 i 2012. Sytuacja na poszczególnych odcinkach rzek była zróżnicowana pod względem ichtiofauny, ale najbardziej uogólnione wnioski przedstawiono poniżej:

• Stan ekologiczny rzek jest dobry, ale zmniejsza się zasięg występowania i dominacja pstrąga, miętusa i lipienia, wzrósł natomiast zasięg i liczebność okonia, brzany, jazia, kozy, jelca i klenia. Odnotowano wzrost zasięgu, ale spadek dominacji płoci i piekielnicy.
• Widocznym trendem wieloletnim jest zanik pstrąga, miętusa i lipienia.
• Po raz pierwszy na Drawie zaobserwowano narybek łososia pochodzący z naturalnego tarła. Tarło łososia odbywało się już wcześniej, ale bez sukcesu.
• Nie poprawia się znacząco stan populacji ryb wędrownych, choć udrożniono Drawę przy Elektrowni Wodnej Kamienna (przepławka). Jest jeszcze zbyt wcześnie, aby zaobserwować istotne zmiany i trendy. Sytuacja jest dynamiczna, widać pewną poprawę, ryby przechodzą na tarło na Drawę powyżej przepławki. Warto zaznaczyć, że efekty zanieczyszczeń rzek i eutrofizacji, a także przegradzania rzek widoczne są nawet po kilkunastu-kilkudziesięciu latach.
• Monitoring tarła ryb łososiowatych powinien stać się rutynową czynnością w parku. 
   

2. Monitoring ichtiofauny jezior

W ramach tych obserwacji przeanalizowano stan 19 jezior – niemal wszystkich w parku. Są one mocno zróżnicowane pod względem limnologicznym (limnologia – nauka o jeziorach). Znajdują się wśród nich jeziora płytkie i głębokie, przepływowe i nieprzepływowe, o małej i dużej powierzchni, o mocno rozwiniętej i mało rozwiniętej linii brzegowej. Spośród 15 jezior harmonicznych (ulegających sukcesji w sposób zrównoważony, bez dominacji jakiegoś czynnika środowiskowego):

• 1 ma charakter oligotroficzny (typ jeziora młodego geologicznie, o niskiej zawartości substancji organicznych),
• 2 mezotroficzny (typ jezior o średniej zawartości substancji organicznych),
• a pozostałe – eutroficzny (typ jezior o wysokiej zawartości substancji organicznych, „sędziwych” pod względem rozwoju, dla których kolejnym etapem jest przekształcenie się w torfowisko).

Mimo że większość jezior w parku ma charakter eutroficzny, to ich stan ekologiczny jest bardzo dobry lub dobry. Najprawdopodobniej jest to wynikiem ich stosunkowo dużej odporności na degradację, a także działań ochronnych prowadzonych przez park, tj. odławiania gatunków, które wpływają na obniżenie stanu ekologicznego jezior – np. płoci i leszczy. 

Jeziora w stanie bardzo dobrym (12 szt.) i dobrym (6 szt.) nie wymagają żadnej interwencji, w przypadku jezior o niższym statusie powinny być podjęte działania naprawcze. Jedynym jeziorem, którego stan oceniono na podstawie ichtiofauny jako umiarkowany, jest Jezioro Ostrowieckie.

Podczas monitoringu złowiono 20 gatunków ryb. Najpospolitszymi okazały się okoń, płoć i wzdręga oraz lin, najrzadszymi natomiast ciernik, boleń i sieja. Gatunki zagrożone wyginięciem w skali Polski stanowią 30% ichtiofauny jezior parku.
Największe bogactwo gatunkowe stwierdzono w Jeziorze Ostrowieckim, w którym naliczono aż 14 gatunków. Ostrowieckie jest też drugim, po jeziorze Płociczno, jeziorem o największym zagęszczeniu ryb (wg liczebności na 100 m2). W jeziorach parku nie stwierdzono występowanie obcych gatunków ryb.
 

3. Monitoring genetyczny ryb rzecznych

Przedmiotem badania było przenalizowanie struktury populacji i parametrów genetycznych czterech ważnych gatunków wchodzących w skład ichtiofauny DPN: pstrąga potokowego/ troci, lipienia, brzany i certy. Ze względu na ograniczone występowanie lipienia nie udało się odłowić reprezentatywnej próby tego gatunku.

W efekcie monitoringu stwierdzono:

• Populacja pstrąga w DPN jest niejednorodna i występują znaczne różnice genetyczne pomiędzy populacjami z różnych rzek.
• Występuje jedna populacja brzany na terenie DPN, brak jest zróżnicowania genetycznego pomiędzy Drawą a Płociczną.
• Występują dwie populacje certy na terenie parku: jedna anadromiczna (dwuśrodowiskowa, wędrująca na tarło w morza w górę rzek) w Drawie, druga miejscowa z jeziora Ostrowieckiego.
   

4. Monitoring roślinności rzecznej i jeziornej

W tym monitoringu badane były rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników. Obserwacje wykonano na 16 stanowiskach w 9 rzekach DPN. Stan ekologiczny monitorowanych odcinków rzek określono jako bardzo dobry i dobry. Tylko na dwóch stanowiskach na Moczelskiej Strudze jako umiarkowany i słaby, spowodowany przez postępująca sukcesję (wysychanie rzeki). Stan ekologiczny rzek determinuje stan siedlisk włosieniczników, który oznaczono jako niezadowalający lub właściwy, z wyjątkiem 4 stanowisk, w których stan ten określono jako zły.

Ponadto wykonano monitoring flory Drawy: stanowisk włosieniczników oraz rdestnic. Rdestnic nie stwierdzono, zidentyfikowano natomiast 3 gatunki włosieniczników. Na 13 badanych stanowisk włosieniczników 5 uzyskało ocenę stan właściwy, 6 – stan niezadowalający, a 2 – stan zły.  Oceniono także ogólne warunki siedliskowe włosieniczników na Drawie: dobre warunki to przede wszystkim śródkorytowe lub boczne nasypy, złe warunki warunkują natomiast zakwity sinic, zacienienie i roślinność konkurencyjna.

Monitoring roślinności jeziornej wykonano na niemal wszystkich jeziorach w parku. Jeziora ramienicowe są słabiej zróżnicowane pod względem zbiorowisk roślinnych, a jeziora eutroficzne – lepiej zróżnicowane, ale to w tych pierwszych występują cenniejsze gatunki roślin takie jak: ramienica omszona czy wywłócznik kłosowy.
Głównymi zagrożeniami dla badanych gatunków są eutrofizacja oraz konkurencja ze strony gatunków obcych.
 

5. Odłowy wizonów amerykańskich i szopów praczy oraz Monitoring wizona amerykańskiego

Odłowy inwazyjnych gatunków obcych prowadzone były na 3 powierzchniach przez 4 lata w okresach wiosennym i jesiennym. Odłowy odbywały się etapami, po 50 pułapek żywołownych z wędzonymi szprotami wystawianych na 15 dni. Pułapki były maskowane, aby zapobiec ich naruszaniu przez osoby postronne. Łącznie odłowiono 49 wizonów amerykańskich i 2 szopy pracze. Odłowione zwierzęta zostały uśpione przez weterynarza. W pułapki łapały się także inne gatunki ssaków, m.in. kuny, tchórze i borsuki, ale niestety także i koty domowe. Wszystkie te zwierzęta zostały wypuszczone.
Dość duża liczba odnotowanych przy okazji odłowów gatunków rodzimych świadczy o dobrych warunkach środowiskach panujących w DPN.

Monitoring wizona amerykańskiego prowadzono na rzekach Drawa i Płociczna.

Do jego wykonania wykorzystano małe, pływające tratwy – łącznie 44 szt. rozmieszczone w odległości ok. 1 km wzdłuż linii brzegowej. Kontrole wykonywano co 2-3 tygodnie, odnotowując liczbę tropów odbitych na wilgotnej glince umieszczonej na tratwach.

Zastosowane tratwy to niewielkie pływające platformy z warstwą stale wilgotnej glinki, na której przechodzące przez tratwę wizony pozostawiają tropy. Daszek nad glinką chroni ją przed naruszeniem oraz pełni funkcję zachęcającą wizona do przejścia przez tratwę.

Z obserwacji wynika, że liczebność wizonów w parku zależy od sezonu: jesienią jest ich zdecydowanie więcej niż wiosną. Natomiast różnice w populacji wizonów pod względem parametru „rok” i „powierzchnia” nie były istotne statystycznie. Mimo to obserwuje się niewielką tendencję spadkową w liczebności wizonów (ok. 4%) na przestrzeni lat 2018-2021, w których prowadzony był monitoring.

Zestawienie danych z monitoringu oraz odłowów wizonów pozwala wyciągnąć wnioski, jak odłów wpływa na liczebność populacji. Porównując dane z aktualnego monitoringu oraz monitoringu sprzed kilku lat, widać, że prowadzenie odłowów może znacząco wpływać na zmniejszenie się udziału tropów notowanych na pływających tratwach pozostawianych przez wizony (nawet do 1% ).

Kontynuowanie badań jest niezbędne, aby monitorować efektywność usuwania wizona oraz tempo rekolonizacji parku przez ten gatunek.
 

6. Monitoring stanu owadów wodnych

Badanie polegało na wykonaniu inwentaryzacji i oceny stanu siedlisk Natura 2000 w DPN: np. starorzeczy, naturalnych dystroficznych zbiorników wodnych czy zbiorników z podwodnymi łąkami ramienic.

W monitoringu badano wybrane grupy owadów (jętki, widelnice, ważki, pluskwiaki, chrząszcze i chruściki), które są wskaźnikami jakości wód.

Badania przeprowadzono na kilkudziesięciu powierzchniach – rzekach, strumieniach, rowach, jeziorach, stawach, torfowiskach – w latach 2019-2021.

• Stwierdzono ponad 260 gatunków, z czego prawie 63% stanowiły gatunki nowe, dotąd nieodnotowywane w DPN.
• Wykazane bogactwo gatunków jest świadectwem dobrego zachowania i dużego zróżnicowania siedlisk. Dobrym przykładem są tu ważki, z których aż 77% polskich gatunków stwierdzono w DPN – wiele z nich nie jest pospolitych i wymaga specyficznych siedlisk.
• Odnotowano 11 na 19 gatunków owadów chronionych w Polsce, tworzących populacje duże, stabilne i na wielu stanowiskach.
• 37 gatunków stwierdzonych to gatunki z Polskiej Czerwonej Listy, np. iglica mała. Szczególne cenne, zbliżone do naturalnych zgrupowania gatunków występują w obrębie większej części rzek Drawy i Płocicznej oraz małych rzeczek i strumieni – zwłaszcza Stobnicy, a także jezior i źródeł. Cenne okazały się też niektóre wody antropogeniczne – kanały oraz dawne stawy rybne (najcenniejsze w DPN siedlisko gatunków typowych dla wód okresowych terenów otwartych).
• Ocena stanu siedlisk Natura 2000 ma charakter ekspercki ze względu na brak procedur oceny w oparciu o owady wodne oraz stanowisk referencyjnych w polskich warunkach. Większości stanowisk przyznano ocenę bardzo dobrą lub dobrą.

Główne zagrożenia antropogeniczne i wewnętrzne (środowiskowe) to:

• zanieczyszczenie rzek – na ogół wskutek spływu ścieków i wód spoza parku (eutrofizacja Drawy),
• elektrownia wodna w Kamiennej: zmiany brzegów, przegrodzenie biegu rzeki, nienaturalnie duży i skoncentrowany przepływ wody,
• zmiany brzegów koło ujścia Suchej, w Kanale Głuchym,
• turystyka: biwaki przy brzegach rzek, przystanie kajakowe (zmiany i erozja brzegu, erozja dna, niszczenie makrofitów (dużych roślin wodnych), wybieranie bruku dna na pamiątkę) – są to zmiany lokalne, na małych odcinkach, jednak w wielu miejscach,
• wędkarstwo: eutrofizacja (wrzucanie zanęty wbrew regulaminom?), budowa pomostów, zmiany charakteru brzegu i roślinności przybrzeżnej (2 jeziora i rzeka Drawa),
• obniżanie się poziomu wody, a nawet okresowe wysychanie siedlisk (problem narasta w efekcie zmian klimatu),
• zanikające torfowisko koło mostu Gromnik – wraz z nim znika duża niegdyś populacja iglicy małej,
• działalność bobrów – eutrofizacja poprzez odchody zwierząt (lokalnie),
• sukcesja i lądowienie, zwłaszcza wód antropogenicznych (w niewielu miejscach, ale cennych faunistycznie),
• gatunki obce – m.in. zmiany w ekosystemach, konkurencja o pokarm i podłoże z gatunkami rodzimymi, wektory chorób (małże, raki),
• wzrost temperatur powietrza,
• zmiany fauny wskutek konkurencji w stadium larwy i/ lub imago z gatunkami rodzimymi (lokalne, ale wyraźnie narastające).

Najważniejsze wnioski płynące z monitoringu:

a) DPN to obszar bardzo cenny pod względem fauny owadów wodnych – bogactwa gatunkowego, naturalności zgrupowań, ochrony gatunków „specjalnej troski”. Wyniki badań świadczą o bardzo dobrym stanie środowiska w DPN; dane z parku to wartościowe dane referencyjne dla fauny co najmniej kilku rodzajów siedlisk wodnych.

b) Ze względu na położenie parku w dolnym biegu wielu rzek, szczególnie Drawy, bardzo ważna jest ochrona ich zlewni powyżej DPN. Dotyczy to np. działań takich jak forsowane obecnie plany łączenia jezior w celu utworzenia szlaku żeglownego, co negatywnie wpłynie na siedliska.

c) Rola zagrożeń antropogenicznych wydaje się maleć lub chociaż nie narastać, za to coraz groźniejsze są i będą zagrożenia środowiskowe – szczególnie te związane z ociepleniem klimatu i wysychaniem siedlisk.

d) Dość niewielkim, ale istotnym uzupełnieniem bazy siedliskowej owadów wodnych w DPN są wody antropogeniczne, jednak utrzymanie ich roli wymaga ochrony czynnej tych siedlisk.
 

7. Monitoring zimorodka

Liczebność tego gatunku w DPN szacuje się na 16-37 par lęgowych (2018-2021).

Monitoring polegał na corocznej inspekcji terenowej rzek parku połączonej z mapowaniem nowych stanowisk lęgowych oraz kontrolą dotychczas zmapowanych stanowisk lęgowych zimorodka (początek maja). Dodatkowo w trakcie obserwacji wykonywano pomiary biometryczne schwytanych ptaków dorosłych oraz obrączkowanie dorosłych, jak i piskląt zimorodka.
Najwięcej zajętych stanowisk odnotowano na brzegach Drawy, w drugiej kolejności – na Płocicznej. Największy sukces lęgowy stwierdzono w 2020 r., po ciepłej zimie 2019/20 r.

W okresie 2018-2021 zaobrączkowano 608 z 668 ptaków (różnica w liczbach wynika z limitu określonego w zezwoleniu na obrączkowanie).

Zagęszczenie par lęgowych na Drawie, tj. liczbę par lęgowych na 10 km biegu rzeki, oszacowano jako wysokie (>3 pary/10 km w 2018-2020) lub średnie (1,5-3 pary/10 km w 2021). Należy jednak zwrócić uwagę, że rok 2021 odbiegał znacznie od pozostałych ze względu na niekorzystne dla zimorodków warunki termiczne (mroźna zima, zimna wiosna).

Dzięki obrączkom otrzymano 15 wiadomości powrotnych, z tego 5 zagranicznych i 10 krajowych. Uzyskane wiadomości powrotne potwierdzają:

•  kierunek migracji (zachód Europy),
•  dalekie migracje młodych ptaków.

Potwierdzono, że czynnikiem zagrażającym populacji są warunki termiczne zimą: długotrwała mroźna zima redukuje populację. Przykładem jest zima 2020/2021 – mroźna, długotrwała, w wyniku której zanotowano spadek liczebności par lęgowych do 16 par w DPN, w tym 10 na Drawie, rekompensowany wysoką liczbą piskląt w lęgu (7 pull- 67%, 6 pull- 28%). Lęgi z 5-ma pull wyniosły 5%. Brak było lęgów mniejszych niż 5 pull. Średnia piskląt w lęgu wyniosła 6,6 os. Zagęszczenie par lęgowych na Drawie wyniosło wówczas 2,5 pary/ 10 km biegu rzeki (średnie!).

Przeciwieństwem był rok 2020 ze stosunkowo ciepłą zimą 2019/2020. Liczba par lęgowych w DPN wyniosła wtedy aż 37 (z tego 30 par na Drawie). Najliczniejsze były lęgi z 6 pisklętami (41%) oraz z 7 pisklętami (30%). Lęgi z 5 pisklętami wyniosły 11%, a lęgi poniżej 5 piskląt – 18%. Średnia piskląt w lęgu wyniosła 5,5. Zagęszczenie par lęgowych wyniosło 7,5 pary/ 10 km biegu rzeki (wysokie!).

Ponadto stwierdzoną wymianę osobników z Drawy i Korytnicy (i przywiązanie do miejsca lęgów, czyli filopatrię).

Liczba par lęgowych w latach 2018-2021 w DPN wahała się pomiędzy 16-37, z tego na Drawie pomiędzy 10-30.
Zagęszczenie par lęgowych na 10 km biegu Drawy wahało się pomiędzy 2,5-7,5 i mieściło się w przedziałach zagęszczeń od średniego do wysokiego.

Najwięcej lęgów złożonych z 7 piskląt odbyło się 2021 r., a najmniej w 2020 r. Watro zaznaczyć, że w 2021 r. nie stwierdzono lęgów składających się z mniej niż 5 piskląt.

Wnioski z przeprowadzonego monitoringu:

• Drawa jest miejscem o znacznych zagęszczeniach par lęgowych zimorodka, które sięgają nadprzeciętnych parametrów dla tego gatunku w skali kraju.
• Drawa jest stabilnym biotopem dla populacji lęgowej zimorodka (nadrzeczne skarpy, dostępność pokarmu, zalesione brzegi i martwe drzewa w korycie rzeki).
• Zalecane jest kontynuowanie zmniejszania antropopresji poprzez czasowe ograniczenia w udostępnianiu rzeki Drawy do ruchu kajakowego (od 16.03. do 30.06.) w okresie szczytu klucia się piskląt i wyprowadzania potomstwa przynajmniej z pierwszego lęgu.
• Zaleca się kontynuację monitoringu populacji lęgowej zimorodka dotychczas stosowanymi metodami celem śledzenia dynamiki liczebności populacji oraz podejmowania ewentualnych działań ochronnych.
• Wszystkie informacje zdobyte w trakcie badań uzupełniają wiedzę o biologii i ekologii gatunku.
   

8. Monitoring pasożytów gniazdowych gągoła i tracza nurogęsi

Celem badania było określenie, jakie gatunki bezkręgowców, w tym bezkręgowców pasożytniczych, występują w badanym materiale gniazdowym pochodzącym z budek lęgowych z obszaru DPN, zajętych przez gągoły i tracze. Badaniu poddano zawartość 16 budek lęgowych, pozyskaną po opuszczeniu ich przez ptaki w 2021 r.

Stawonogi znaleziono w siedmiu dostarczonych próbach materiału gniazdowego. Były to przypadkowe stawonogi oraz gatunki pasożytnicze i nekrofagi.

Na podstawie znalezionych osobników zidentyfikowano 2 gatunki: Holomenopon bucephalae w gnieździe gągoła oraz Trinoton sp. (lituratum?), w gnieździe obydwu gatunków kaczek. Obydwa gatunki nie były dotąd notowane na ptakach z rodziny kaczkowatych w Polsce.

Pozostałe gatunki stawonogów:

• Skórniki (Dermestes lardarius) są gatunkiem nekrofagicznym, znalezione zostały w materiale, w którym było dużo szczątków stanowiących ich pokarm (pisklęcia, rozgniecionego jaja).
• Pozostałości larw much z rodzaju Lucilia, niestety w stanie uniemożliwiającym dokładną identyfikację.
Oba gatunki są pospolite.

Znalezione stonogi i mrówki należały do rodzajów wiodących wolny tryb życia i przypadkowo znalazły się w materiale gniazdowym.

Wszoły mogą odżywiać się piórami i krwią ptaków. Występując w dużej liczbie, mogą uszkadzać upierzenie ptaków (co ma przełożenie na ich kondycję) oraz mogą niepokoić ptaki wskutek uszkadzania skóry.

Roztocze z rodzaju Androlaelaps mogą niepokoić młode pisklęta przez atakowanie i pobieranie krwi. Nie stwierdzono jednak liczebności mogącej stanowić poważniejsze zagrożenie.
Małe roztocza z rzędu Mesostigmata, jako pasożyty fakultatywne, nie mają wielkiego znaczenia dla gospodarza gniazda; jedynie występując w dużej liczebności, mogą stać się uciążliwe dla młodych osobników.
 

9. Monitoring zasiedlenia budek dla nurogęsi i gągołów

W DPN gniazduje ok. 15-30 par nurogęsi oraz 50-65 par gągołów. Są to kaczki dwuśrodowiskowe, zwykle gniazdujące w dużych dziuplach, ale wykorzystujące też skrzynki lęgowe.

Jesienią 2018 r. skontrolowano 200 skrzynek lęgowych na obszarze DPN, z czego ponad ¾ było w stanie dobrym lub dostatecznym. Pozostałe skrzynki naprawiono, poprawiono „kolczatki” (chroniące przed drapieżnikami), a wiosną 2019 r. zawieszono skrzynki brakujące.

Ponadto w latach 2018-2021 przeprowadzono monitoring zasiedlenia budek w okresie lęgowym za pomocą kamery na wysięgniku. Po okresie lęgowym – bezpośrednio poprzez ogląd wnętrza budki, w której przy okazji wymieniano też wyściółkę.
W czasie kontroli terenowych wyszukiwano w terenie miejsca naturalnego gniazdowania, a ich lokalizacje oznaczano za pomocą odbiorników GPS.

Monitoring wykazał, że przeciętnie zajęta była 1/3 dostępnych skrzynek, ale tylko ok. 11% zajmowały kaczki. Co ciekawe, w większości skrzynek gniazdowały puszczyki, które traktowały je głównie jako kryjówki dzienne i spiżarnie, rzadziej jako miejsca lęgowe.

Zaobserwowano lęgi mieszane (kaczki potrafią składać jaja do jednego gniazda), stanowiły one od 20 do 40% wszystkich lęgów, jednak żaden z nich nie zakończył się sukcesem.
Z punktu widzenia sukcesu lęgowego skrzynki nie spełniły niestety swojej roli. Stwierdzono, że udane lęgi z jaj złożonych w skrzynkach wyniosły zaledwie od 1 do 3%.

W efekcie przeprowadzonych obserwacji stwierdzono, że:

• Główną przyczyną strat lęgów jest konkurencja międzygatunkowa i lęgi mieszane – dotyczy to przede wszystkim lęgów na wyspach. Skrzynki lęgowe przeznaczone dla kaczek, zlokalizowane na wyspach Jeziora Ostrowieckiego okazały się swego rodzaju pułapką ekologiczną dla samic nurogęsi i gągołów podejmujących próby lęgów na obszarze DPN. W związku z tym należy rozważyć możliwość usunięcia skrzynek z wysp Jeziora Ostrowieckiego.
• Drugą przyczyną strat jest drapieżnictwo ze strony kun czy szopów. „Kolczatki” nie stanowiły żadnej ochrony przed drapieżnictwem. Co więcej zabezpieczenia z czasem niszczeją i stają się niebezpiecznymi odpadami.
• W DPN nie ma realnych potrzeb wspierania populacji nurogęsi i gągoła. Brak dostępności miejsc lęgowych nie jest czynnikiem limitującym rozwój populacji ze względu na występowanie stabilnej populacja dzięcioła czarnego, który zapewnia dostępność dziupli. Ponadto park chroni starodrzewy, które są optymalnymi siedliskami lęgowymi nurogęsi i gągołów.
• W związku z tym warto rozważyć zaniechanie utrzymania skrzynek lęgowych dla kaczek na obszarze DPN aż do ich naturalnego rozpadu.
   

****************

Informacja o konferencji wraz z nagraniem oraz prezentacje wygłoszone podczas niej są dostępne na stronie DPN pod linkiem: informacje o projekcie, konferencja i prezentacje.

Warto nadmienić, że w ramach projektu DPN wykonywał także zarybienia rzek Drawy i Płocicznej narybkiem brzany i pstrąga potokowego, w wyniku których do rzek wpuszczono łącznie 53 tys. sztuk narybku letniego tych gatunków.