Lista aktualności
O mokradła dbamy cały rok
2 lutego obchodzimy Światowy Dzień Mokradeł przypominający o ekologicznej roli obszarów leżących na pograniczu środowisk lądowych i wodnych.
Tereny podmokłe pełnią wiele niezwykle ważnych funkcji, nie tylko w odniesieniu do różnorodności biologicznej, ale przede wszystkim jako jeden z regulatorów obiegu wody w biosferze. Kurczenie się tych obszarów ma negatywny wpływ na gospodarkę wodną oraz cenne dla ludzi i przyrody zasoby wody słodkiej. Mokradła retencjonują i oczyszczają wodę, ograniczają negatywne skutki suszy i przeciwdziałają powodziom, tworząc naturalne tereny zalewowe, a dzięki gromadzeniu węgla organicznego wpływają na regulowanie klimatu na Ziemi.
Dlatego jednym z dwóch kluczowych działań w „Kompleksowym projekcie adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu – mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych” jest budowa lub odbudowa małych urządzeń gromadzących wodę na kanałach i rowach, przywracanie funkcji obszarów mokradłowych i ich ochrona oraz odtwarzanie terenów zalewowych – co w efekcie prowadzi do spowolnienia odpływu wód powierzchniowych.
Utrzymywanie naturalnych mokradeł i ewentualne odtwarzanie mokradeł zdegradowanych, a także utrzymywanie naturalnego charakteru cieków i ich terenów zalewowych (wraz z akceptacją okresowych zalewów), to najskuteczniejszy sposób „małej retencji” – znacznie korzystniejszy dla przyrody i środowiska, niż budowa jakichkolwiek sztucznych zbiorników wodnych [M. Makles i in., „Podręcznik Najlepszych Praktyk Ochrony Mokradeł”, Warszawa 2014
Nadleśnictwa z różnych części Polski realizują ponad 550 progów lub progów z brodem, ponad 300 zastawek oraz około 80 przepustów z funkcją piętrzenia wody. Ich lokalizacja uzależniona jest przede wszystkim od możliwości ujęcia i doprowadzenia wody, warunków topograficznych, przyrodniczych oraz rodzaju podłoża.
Koszt ich wykonania jest niewielki z uwagi na brak konieczności prowadzenia rozległych prac ziemnych. Obiekty te tworzą retencją korytową lub rozległe obszary wodno-błotne. Przedsięwzięcia nie mają dużego wpływu na środowisko na etapie wykonywania robót budowlanych, ze względu na mały zakres prac, krótki okres ich realizacji (kilka miesięcy) oraz termin ich wykonania (z reguły w okresie zimowym).
Jednym z ciekawych przykładów inwestycji z projektu małej retencji nizinnej jest zadanie zrealizowane w Nadleśnictwie Człopa. Celem przedsięwzięcia było podtrzymanie efektu ekologicznego obszarów mokradłowych o powierzchni około 30 ha. Mokradła położone są zagłębieniu terenu – rynnie polodowcowej. Prawdopodobnie kilkadziesiąt lat temu wybudowano tu stawy, które jednak od lat 80-tych ubiegłego wieku nie były już użytkowane gospodarczo.
Nadleśnictwo odbudowało 5 grobli z przelewami kamiennymi (umożliwiających wylanie się nadmiaru wody w czasie ulew/ gwałtownych roztopów, co zabezpiecza groblę przed zniszczeniem) oraz urządzeniami piętrząco-upustowymi (tzw. mnichy), a także jedną groblę z brodem kamiennym i mnichem. Dodatkowo wykonane zostały dwa inne obiekty: punkt widokowy (drewniany pomost) oraz głęboczek, czyli pogłębienie terenu o powierzchni ok. 0,2 ha służące do zatrzymywania wody w okresach suszy i umożliwiające przetrwanie tego trudnego okresu płazom i innym zamieszkującym rozlewisko zwierzętom.
Inwestycje miały charakter punktowy i liniowy (groble), ale uzyskana dzięki nim stabilizacja lustra wody w istniejących rozlewiskach będzie zwiększać wilgotność na całym obszarze mokradłowym, który ulegał degradacji w wyniku niedoborów wody.